Inspektorët e Punës, si pjesë e Inspektoratit Qendror të Punës (IQP), ushtrojnë kompetencën e tyre në të gjithë territorin e Republikës së Kosovës. Ata kanë autorizime ligjore për të mbikëqyrur zbatimin e dispozitave që rregullojnë marrëdhëniet e punës, sigurinë dhe shëndetin në vendin e punës, si dhe ligje të tjera specifike që hyjnë në fushëveprimin e IQP.
Kompetencat kryesore përfshijnë:
- Mbikëqyrjen dhe kontrollin – Inspektorët kanë të drejtë të hyjnë pa paralajmërim në çdo vend pune, për të kontrolluar kushtet e punës dhe për të siguruar respektimin e legjislacionit për marrëdhëniet e punës dhe sigurinë e punëtorëve.
- Hetimin dhe evidentimin – Ata kryejnë hetime, marrin dëshmi, shqyrtojnë dokumentacionin dhe evidentojnë të gjitha shkeljet që lidhen me marrëdhënien e punës dhe sigurinë e punës.
- Udhëzimin dhe këshillimin – Inspektorët kanë kompetencë të ofrojnë udhëzime profesionale për punëdhënësit dhe punëtorët, në mënyrë që të përmirësohet respektimi i dispozitave ligjore dhe standardeve të sigurisë e shëndetit në punë.
- Vendosjen e masave – Në rastet kur evidentohen shkelje, ata kanë të drejtë të vendosin masa administrative, përfshirë urdhëresa për eliminimin e parregullsive, ndalimin e aktiviteteve të rrezikshme, si dhe rekomandimin e ndërprerjes së punës derisa të eliminohet rreziku.
- Shqiptimin e gjobave – Inspektorët janë të autorizuar të shqiptojnë gjoba konform Udhëzimit Administrativ Nr. 01/2011 për shkeljet e Ligjit të Punës, ndërsa për shkeljet tjera aplikohen sanksionet sipas ligjit përkatës.
- Raportimin dhe bashkëpunimin – Inspektorët hartojnë raporte për çdo inspektim dhe bashkëpunojnë me institucionet e tjera shtetërore dhe lokale për zbatimin e legjislacionit.
- Autoriteti ligjor i përgjithshëm – Kompetenca e Inspektorit të Punës është gjithëpërfshirëse, duke përfshirë edhe të drejtën e kërkimit të përmbushjes së detyrimeve ligjore nga punëdhënësit dhe mbrojtjen e të drejtave të punëtorëve.